Rozwód czy separacja? Czym się różnią?

Gdy w małżeństwie przez długi czas się nie układa małżonkowie często zaczynają zastanawiać się nad rozwodem albo separacją. Jakie są różnice? Czy separacja powoduje takie same skutki jak rozwód? To najczęściej zadawane pytania w tej materii.

W pierwszej kolejności odróżnić należy separację faktyczną od separacji uregulowanej przepisami prawa. Separacja faktyczna powstaje w sytuacji gdy małżonkowie nie zamieszkują razem i nie łączą już ich żadne więzi. Separacja taka jednak nie powoduje żadnych skutków prawnych w przeciwieństwie do separacji ustanowionej orzeczeniem sądu.

Konsekwencje orzeczenia separacji wyrokiem sądu częściowo są zbieżne ze skutkami jakie wywołuje orzeczenie rozwodu. Przesłanką do orzeczenia rozwodu jest zupełny i trwały rozpad pożycia małżeńskiego, natomiast do ustanowienia separacji wystarczający jest zupełny rozpad pożycia pomiędzy małżonkami.

Zupełność oznacza, że pomiędzy małżonkami ustały już wszelkie więzi: zarówno emocjonalne, fizyczne jak i gospodarcze. Przez trwałość należy natomiast rozumieć to, czy istnieje jeszcze realna szansa na ponowne podjęcie przez małżonków wspólnego pożycia. Przepisy nie definiują okresu jaki musi upłynąć aby rozkład pożycia małżonków został uznany za trwały. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przyjmuje się, że jest to okres około 6 miesięcy, jednak każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie.

Podobnie jak w przypadku rozwodu, separacja powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej, a także skutki na gruncie prawa spadkowego – małżonek spadkodawcy pozostającego w separacji jest wyłączony z kręgu spadkobierców ustawowych.

Orzeczenie separacji nie zwalnia jednak małżonków od obowiązku wzajemnej pomocy jeżeli wymagają tego względy słuszności. Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa ani też nie może powrócić do nazwiska, którym posługiwał się przed zawarciem związku małżeńskiego.

W wyroku ustanawiającym separację pomiędzy małżonkami, podobnie jak w wyroku rozwodowym, sąd orzeka o tym, który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (chyba, że separacja następuje na zgodny wniosek małżonków), a także w przedmiocie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron, kontaktów rodziców z dziećmi oraz w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dzieci.

W związku z faktem, iż podobnie jak w przypadku rozwodu, separacja powoduje powstanie rozdzielności majątkowej, małżonkowie mogą dokonać podziału majątku wspólnego. Jeżeli przeprowadzenie podziału majątku nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu można to uczynić już w toku postępowania o ustanowienie separacji, a jeśli sprawa jest bardziej skomplikowana i małżonkowie nie są zgodni co do sposobu podziału majątku wspólnego konieczne będzie założenie oddzielnej sprawy w sądzie o podział majątku.